لزوم تعامل معاونتهای وزارت بهداشت برای کنترل آسیبهای اجتماعی در فضای دانشگاهی
تاریخ انتشار: ۲۶ دی ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۵۲۹۳۰۸
رئیس اداره مشاوره و سلامت روان وزارت بهداشت گفت: به منظور کنترل آسیبهای اجتماعی در فضای دانشگاهی، نیاز به همکاری بیشتر معاونتهای مختلف در بدنه وزارت بهداشت از جمله معاونت توسعه و آموزشی احساس میشود که اگر این معاونتها در این زمینه با ما همکاری سریعتر و بیشتری داشته باشند، طبیعتاً بهتر میتوانیم این موضوع و مساله را مدیریت کنیم.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
به گزارش ایسنا، سیامک طهماسبی درباره آسیبهای اجتماعی در فضای دانشگاهی گفت: مباحث مربوط به تحصیل، فشار تحصیلی، رژیم نامناسب رسانهای، آینده شغلی و ناامیدی از آینده شغلی، شکستهای عاطفی، اختلال در روابط خانوادگی و ضعف اعتقادی زمینه ساز و تسریعکننده بروز آسیبهای اجتماعی در دانشجویان هستند و در این مسیر مهارت آموزی دانشجویان در مقاطع مختلف تحصیلی از جمله کارشناسی، دکتری و دوره دستیاری، لازم است.
وی ادامه داد: در همه دورهها باید مهارتهایی را در قالب کارگاهی برای دانشجویان تدوین کرد و البته با شورای عالی برنامه ریزی علوم پزشکی صحبت و موافقت در این زمینه انجام شده و مقرر شده برنامههایی در قالب کارگاه برای دانشجویان و دستیاران تدارک ببینیم و گواهی این کارگاهها، شرط فارغ التحصیل شدن باشد که احتمالاً بعد از تصویب، از سال آینده عملیاتی میشود و دانشجویان مکلف هستند دوره های مهارت آموزی پیشگیری از آسیب های اجتماعی را بگذرانند. البته در حال حاضر حدود ۴۰ درصد از دانشگاهها با استفاده از ظرفیت شورای تامین بهداشت روان و نامه های ارسالی معاونت فرهنگی این کار را انجام میدهند.
وی به ادارات مشاوره و سلامت روان دانشگاههای علوم پزشکی توصیه کرد: آیین نامهها و بخش نامه ها را جدی بگیرند. بخصوص آیین نامه مرکز مشاوره مبتنی بر سبک زندگی ایرانی اسلامی که دو ماه پیش توسط دکتر بهرام عین الهی وزیر بهداشت به دانشگاههای علوم پزشکی ابلاغ شد، سطح ادارات را بالاتر میبرد و باعث میشود کمبود نیروی انسانی در حوزه مشاوره بعد از سال ها تا حدودی جبران شود
* استرس بیماری نیست اما ریشه خیلی از بیماریها است
رئیس اداره مشاوره و سلامت روان وزارت بهداشت گفت: استرس و اضطراب را نمیتوان بیماری تلقی کرد اما ریشه خیلی از بیماریهاست و در خیلی از اختلالات روانی اضطراب را میتوان به خوبی مشاهده کرد که قابل کنترل و مدیریت است.
طهماسبی افزود: هر چقدر زودتر بتوان مهارتهای مدیریت و غلبه بر استرس افراد را رشد داد، طبیعتاً استرس، آسیب کمتری بر جسم و روان آنها میگذارد. به عنوان مثال اگر بتوان در دوران قبل از دبستان، آموزش مدیریت استرس و تاب آوری را به فرزندان آموزش داد، افراد در دانشگاه با مشکلات کمتری مواجه می شوند و می توانند به راحتی بر استرس و اضطراب خود غلبه کنند.
وی در تعریف استرس گفت: استرس واکنش ذهن و بدن به ادراک هر تغییری است که نیاز به کنترل و یا پاسخ دارد. انسان با واکنشهای جسمی ، شناختی، عاطفی و رفتاری به این تغییرات واکنش نشان میدهد. استرس یک بخش طبیعی از زندگی است و همگی هر روز آن را تجربه میکنیم. زمانی که واژه استرس را میشنویم، ذهن ما ناخودآگاه به سمت خاطرههای منفی میرود چون بیشترین استرسها را که تجربه کرده ایم در موقعیت های ناخوشایند بوده است که این نشان دهنده این است که این واژه برای ما جایگاه واقعی خود را پیدا نکرده است.
* برخی استرسها مثبت هستند و کمک میکند تا قویتر و بهتر شویم
طهماسبی خاطرنشان کرد: برخی از استرسها به ما کمک میکند تا از منطقه امن خود خارج شویم و قویتر و بهتر شویم، استرس مثبت به ما یاد میدهد که چطور خوب تمرکز کنیم و یادگیری و عملکرد بهتری داشته باشیم و به هدف خود نزدیک و نزدیکتر شویم. استرس موجب میشود ما حرکت و واکنش نشان دهیم و تنبلی را از ما دور میکند و باعث میشود که شکست نخوریم و به موفقیت برسیم. به عنوان مثال وقتی فردا امتحان دارید استرس مانع از تفریح و بیرون رفتن شما با دوستتان و در عوض باعث ماندن در خانه و مطالعه برای امتحان میشود.
وی افزود: اما در مقابل استرس منفی نیز داریم. استرس منفی همان استرس شدید و بیش از حد است که مدت زمان طولانی در گیر آن هستیم، مانع تمرکز ما و یادگیریمان میشود، عملکرد ما را خراب خواهد کرد و دقیقاً در مقابل استرس مثبت قرار دارد و به ما اجازه بهتر شدن و بهتر بودن را نمیدهد. مثل زمانی که آنقدر استرس دارید که قوای بدن شما تحلیل رفته و حرکت کردن و راه رفتن شما هم تحت تاثیر قرار گرفته است. در این لحظه شما نه میتوانید فکر کنید و نه تصمیم بگیرید. اینکه یک استرس مثبت شود یا منفی بستگی به تصمیمات و انتخاب های ما در مواجه با تغییرات دارد.
این مقام مسئول ادامه داد: دانشجویان ممکن است در تمامی دوران تحصیل خود از طرف عوامل و دلایل مختلفی دچار استرس و اضطراب شوند. اولین عامل استرسزا در بین دانشجویان علاوه بر تمامی استرسهای وارد شده طبیعی میتواند ناشی از دلتنگی باشد. دلتنگی عامل ایجاد استرس در دانشجویان غیر بومی(دور از خانه)است که به خوابگاه رفتهاند. دلتنگی بسته به شخصیت آنها ممکن است از چند هفته تا چند ماه طول بکشد تا حالت عادیتری پیدا کند. دومین عامل استرس زای مهم در زندگی دانشجویی، مشکل در روابط است. برای دانشجویان پیدا کردن دوستان جدید و برقرار کردن رابطه صمیمانه با آنها مشکل است. معمولاً دانشجویان در ماههای نخست حضور در دانشگاه که احساس تنهایی میکنند، نیاز به حمایت از طرف دانشگاه و سال بالاییها دارند.
طهماسبی افزود: دانشجویانی که وارد دانشگاه می شوند، متوجه میشوند تحصیل در دانشگاه با دبیرستان فرق دارد و کار سختتری است و وقتی نمیتوانند انتظارات را برآورده کنند، دچار استرس میشوند، گرفتن نمره خوب از امتحانات نیز عامل استرس زای دیگری است.
رئیس مرکز مشاوره و سلامت روان دانشجویان وزارت بهداشت با اشاره به اینکه غربالگری سالانه برای دانشجویان علوم پزشکی در زمینه استرس و اضطراب انجام می شود، خاطرنشان کرد: از پارسال ما نه تنها برای دانشجویان جدیدالورود بلکه برای همه دانشجویان علوم پزشکی در مقاطع مختلف، غربالگریهایی انجام میدهیم که مسائل مربوط به استرس و اضطراب و اختلالات مرتبط با آن نیز در آن بررسی می شود.
* مصرف داروهای ضد اضطراب اگر با تجویز روانپزشک باشد
وی در خصوص مصرف داروهای ضداضطراب بخصوص در شب امتحان گفت: برخی از دانشجویان متاسفانه برای بیدار ماندن شب امتحان و کاهش استرس ناشی از امتحان، به مصرف داروهای ضد اضطراب و آرام بخش و ریتالین روی می آورند که اگر این داروها با تجویز روانپزشک باشد می تواند مفید باشد اما اگر خودتجویزی در خصوص این داروها توسط دانشجو صورت بگیرد، ممکن است عوارض جسمی و روحی زیادی برای فرد ایجاد کند و وابستگی و اعتیاد به این داروها برای وی مخرب باشد.
نوروفیدبک به عنوان یک درمان کمکی می تواند مکمل خوبی باشد اما تعمیم این درمان و تبلیغ فوایدغیرواقعی برای آن درست نیست
رئیس مرکز مشاوره و سلامت روان دانشجویان وزارت بهداشت ادامه داد: تعدادی از افراد برای رفع استرس و افزایش تمرکز برای یادگیری به نوروفیدبک روی می آورند که برای افزایش تمرکز می تواند مفید و کمک کننده باشد. نورو فیدبک براساس سیستم بازخورد دهی و شرطی شدن فعال طراحی شده و سطح آگاهی و انتخاب گری افراد را در فعالیتها افزایش می دهد. به هرحال نوروفیدبک به عنوان یک درمان کمکی به مشاوره و دارودرمانی، می تواند مکمل خوبی باشد ولی تعمیم این درمان و تبلیغ فواید غیر واقعی برای آن درست نیست. نوروفیدبک یک روش درمانی مکمل برای درمان های دارویی و روانشناختی محسوب میشود. این روش در درمان اختلال های نظیر ADHD، جلوگیری از عود در سوء مصرف مواد، اختلال های اضطرابی نظیر اختلال استرس پس از سانحه مفید است. نکته ای که مراجعین محترم بایستی بدان توجه کنند این است که این درمان در کنار درمان های دیگر در اختلال های فوق موثر است و به تنهایی نمی تواند اثرگذار باشد.
* اقدام به خودکشی ممکن است ناشی از علت تحصیلی، شکست عاطفی یا اختلافات خانوادگی باشد
وی در بخش دیگری از سخنان خود به موضوع اقدام به خودکشی به عنوان یکی از آسیب های اجتماعی اشاره کرد و گفت: موضوع اقدام به خودکشی یکی از مسائلی است که باید به صورت ویژه و جدی به آن نگاه کرد. اقدام به خودکشی ممکن است به دلیل مسائل تحصیلی، افت تحصیلی، مشروط شدن، شکست عاطفی، اختلافات خانوادگی و یا یکی از علتهای ماشه چکان دیگر اتفاق بیفتد و طبیعتاً اگر بتوانیم زودتر این مسائل را غربالگری وتشخیص داده و در مسیر مداخله قرار دهیم، می توانیم اقدامات پیشگیرانه انجام دهیم و از خیلی حوادث و اتفاقات جلوگیری کنیم و برای رسیدن به این هدف، ۷ پودمان آموزشی و وبینارهای متعدد برگزار کردیم و این غیر از برنامههای مناطق، کیس دشوار و ژورنال کلابهاست که البته باید ادامه یابند و غنیتر شوند.
طهماسبی درخصوص پدیده اقدام به خودکشی در جامعه آماری دانشجویان علوم پزشکی گفت: اقدام به خودکشی به نسبت جمعیت عمومی، در دستیاران بیشتر از سایر گروههاست. در مجموع آمار خودکشی منجر به فوت در دانشجویان علوم پزشکی از جمعیت عمومی بیشتر نیست اما در جمعیت دستیاران، این آمار از جمعیت عمومی بیشتر است و آنها فشار درسی وکاری شان زیاد است و این فشار و استرسها به این قضیه دامن میزند از این رو این دسته از افراد نیاز به توجه ویژه تری دارند و لزوماً این نیازها اقتصادی نیست و میتواند جنبه رفاهی یا روان شناختی یا خانوادگی داشته باشد و توسط سازمانهای مختلف از جمله نظام پزشکی تامین شود. گاهی اوقات غربالگریهای به هنگام میتواند نتایج امیدوارکنندهای داشته باشد و اگر بتوان انگیزه افراد را با دادن امتیازاتی جهت انجام غربالگری، افزایش داد، میتوان زودتر،خطر پذیری افراد را تشخیص و درمان کنیم.
* خودکشی را با دیگرکشی نمیتوان تحلیل جامع کرد
وی گفت: متاسفانه هر از گاهی، صحبتهایی در فضای مجازی میشود و یک بهانه و دلیلی برای اثبات خود، تجارت یا انتقام از طریق صحبت کردن و بحث کردن در خصوص علل خودکشی میشود اما بعد از مدتی فراموش میشود و این شیوه درستی برای مقابله با این موضوع و این آسیب اجتماعی نیست. خودکشی را با دیگر کشی نمیتوان تحلیل جامع کرد. منظورم از دیگر کشی پیدا کردن یک علت و سوار کردن سایر علل بر روی آن است.
میزان اقدام به خودکشی در دستیاران بیشتر شده اما ارقامی که در فضای مجازی گفته میشود مستند نیست
طهماسبی گفت: میزان اقدام به خودکشی نسبت به سال گذشته در دستیاران افزایش پیدا کرده و نسبت به جمعیت عمومی بیشتر است اما باز عدد و رقمی که در فضای مجازی گفته می شود، مستند نیست و براساس این که آمار تعداد دانشجویان را به درستی ندارند و حتی تعیین اقدام و قصد خودکشی از سوی اعلام کننده خبر، ناقص و غیرمستند است.
این مقام مسوول گفت: در کل، التهاب آفرینی در این موضوعات در فضای مجازی و در قالب سخنرانی و بیانیه، کمک به حل مساله نمیکند. متاسفانه عده ای با به کار بردن واژهایی مثل مرگ خود خواسته و قهرمان سازی در فضای مجازی به تسهیل این آسیب و در دسترس قراردادن این گزینه برای انتخاب اقدام میکنند و منجر به سرایت این آسیب میشوند.
به گزارش روابط عمومی معاونت فرهنگی و دانشجویی وزارت بهداشت، وی افزود: ما نیاز به برنامه های مدون، مصوب و اثربخش مثل برنامههای بتا و برنامه های شبیه به آن داریم و نیاز به همکاری بیشتر معاونتهای مختلف در بدنه وزارت بهداشت از جمله معاونت توسعه و آموزشی احساس میشود که اگر این معاونتها در این زمینه با ما همکاری سریعتر و بیشتری داشته باشند، طبیعتاً بهتر میتوانیم این موضوع و مساله را مدیریت کنیم. البته بخشی از عوامل نیز خارج از حیطه وزارتخانه است و به مجلس، مسائل اجتماعی و اقتصادی بر میشود.
انتهای پیام
منبع: ایسنا
کلیدواژه: وزارت بهداشت دانشگاه های علوم پزشکی دانشگاه های علوم پزشکی وزارت علوم تحقیقات و فناوری دانشگاه تهران دانشجویان علوم پزشکی مشاوره و سلامت روان آسیب های اجتماعی اقدام به خودکشی برای دانشجویان استرس و اضطراب فضای مجازی وزارت بهداشت جمعیت عمومی معاونت ها استرس ها نامه ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۵۲۹۳۰۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
برنامه بهبود سلامت شهری در ایران/ تعامل مدیریت شهری با نظام سلامت
به گزارش خبرگزاری مهر، در نخستین نشست گروه ارتقای سلامت فرهنگستان علوم پزشکی جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۴۰۳، ضمن بررسی سند حمایت طلبی بهبود سلامت شهری، بر لزوم تغییر نگاه مدیران شهرداریها در سطح کشور به حوزه سلامت شهری تاکید شد.
عباس استاد تقیزاده عضو گروه ارتقای سلامت فرهنگستان علوم پزشکی و دانشیار سلامت در حوادث و بلایای دانشگاه علوم پزشکی تهران، در معرفی سند حمایت طلبی بهبود سلامت شهری فرهنگستان علوم پزشکی، ضمن تاکید بر تغییر و اصلاح دیدگاه مدیران شهری در سطح کشور و به طور خاص در شهرداری تهران نسبت به حوزه سلامت شهری، گفت: در این حوزه باید از نگاه فیزیکی به مقوله سلامت عبور کرد و ساختارهای مناسب در جهت اجرای برنامههای هدفمند برای سلامت شهری هدفگذاری شود. این سند در کمیته مخاطرات محیطی گروه علمی ارتقای سلامت فرهنگستان علوم پزشکی تهیه شده است.
وی افزود: رشد شهرنشینی و تغییر اقلیم در کنار سایر عوامل در زمره عوامل اجتماعی سلامت محسوب میشوند و این در حالی است که مرکز سازمان جهانی بهداشت (WHO) برای سلامت شهری (urban health) بیکاری، فقر، خشونت و برخی از عوامل دیگر را نیز جز عوامل تعیین کننده سلامت شهری معرفی کرده است.
تقیزاده افزود: این مرکز برنامهریزی برای داشتن شهر سالم را مورد بررسی قرار داده است که در آن بسیاری از عوامل شهری مؤثر بر سلامت از جمله دسترسی شهری، شبکه حمل و نقل و…، را جز آن دسته قرار داده است.
عضو گروه ارتقا سلامت فرهنگستان ادامه داد: طبق آمار بانک جهانی، زاغهنشینی و اسکان غیررسمی از مهمترین تهدیدات سلامت شهری در کشورهای در حال توسعه خواهد بود که در ایران نیز هم اکنون برخی از کلانشهرها حدود ۲۰ تا ۲۹ درصد جمعیت، مبتلا به این معضل هستند.
دانشیار سلامت در حوادث و بلایای دانشگاه علوم پزشکی تهران اذعان داشت: در سال ۲۰۰۸ برای نخستین بار جمعیت شهرنشینی جهان از ۵۰ درصد عبور کرد و انتظار میرود در سال ۲۰۳۰ این رقم در جهان به ۶۰ درصد برسد و در ایران نیز در حال حاضر این رقم، ۷۲ درصد را نشان میدهد.
تقی زاده خاطرنشان کرد: پایش و رصد بیماریهای واگیر و ارتقا سلامت کودکان از جمله زمینههایی است که مدیریت شهری میتواند به آن بپردازد. همچنین مسائل فرهنگی و جهانبینی شهروندان در کنار عواملمحیطی در بحث سلامت شهری حائز اهمیت است و پژوهشهای ما نیز نشان میدهد، قوانین شهرداریها سالهای ۱۳۷۵ و ۱۳۷۹ تکالیف متعددی را برای شهرداریها مشخص کرده است و جزئیاتی همچون سرویسهای بهداشتی را نیز در آن لحاظ کرده است و شهرداریها را مسئول سلامت شهری میداند اما این مهم در عمل اجرا نشده است.
تقی زاده تاکید کرد: برنامه بهبود سلامت شهری در ایران با ملاحظه چالشها، راهبردها، مأموریتها و اقدامات اجرایی در گروه ارتقا سلامت فرهنگستان علوم پزشکی اکنون تبدیل به یک سند جامع شده است.
وی، تغییر الگوی بیماریها، ضعف در توجه به شاخصهای سلامت در بخشهای مختلف توسعه شهری و تراکم بالای جمعیت به خصوص در سکونتگاهها، عدم توسعه پایدار فرهنگ سلامت و دیگر عوامل را از جمله چالشهای سلامت شهری در ایران دانست و افزود: شهرداریها باید بپذیرند که در برنامهریزیهای خود توانمندسازی شهروندان را در جهت ارتقای سلامت خود لحاظ کنند و اقدامات مثبت انجام شده را توسعه و تداوم بخشند و در این راستا شهرداری میتواند در حمایت از برنامه جامع مراقبتهای سلامت ایران (primary health care) PHC نقش مهمی را ایفا کند و در این راستا میتوان اختیارات کنونی وزارت بهداشت را در زمینه PHC به آموزش و پرورش و مدیریت کلان برنامهریزی شهری و شهرداریها واگذار کرد.
تقی زاده به بحث سلامت روان اشاره کرد و گفت: امروزه در دنیا بحث روانشناسی شهری (urban psychology) مطرح شده است که در آن زیباسازی شهری و دسترسی به خدمات سلامت روان هم دیده میشود و باید در دستور کار مدیریت شهری قرار گیرد و در بحث مدیریت شهری علاوه بر شهرداریها، وزارت کشور، وزارت بهداشت، سازمان بهزیستی و بسیاری از دیگر نهادها نیز اهمیت خواهند یافت و در حوزههایی مانند سلامت روان، مشکلات بنیادی باید در سطح کلان مدیریت شود و وقتی چسبندگی اجتماعی (Social Connectedness) در شهرها کاهش یافته است، سلامت روان را نمیتوان فقط با راهاندازی درمانگاهها مدیریت کرد.
در این نشست، علیرضا مصداقینیا عضو گروه ارتقا سلامت فرهنگستان نیز گفت: پیشنهاد کنونی ما این است که یک مرکز جامع بهداشت شهری در پایتخت تهران به عنوان یک پیکره منسجم این امکانات گسترده را با هم هماهنگ کند که با همافزایی بهترین نتیجه حاصل شود و این الگویی برای مدیریت شهری در کشور خواهد بود.
وی ادامه داد: شهرداری تهران در حال حاضر ۲۰ درمانگاهها و اورژانس مستقل و ۴۰۰ واحد سازمانی را شامل بیمارستان و داروخانه در اختیار دارد که هریک کار خود را انجام میدهند و با نگاه درآمدزایی در سطح شهرها، خدمت ارائه میدهند.
مصداقی نیا خاطرنشان کرد: جزایر جداگانه فعال در زمینه سلامت شهری توسط ۳ دانشگاه علوم پزشکی، شهرداریها، قوه قضائیه، ارتش و دانشگاه آزاد اسلامی در پایتخت وجود دارند که ذیل مدیریت یکپارچه و جامع سلامت شهری میتوان خدمات کمی و کیفی آنها را ارتقا داد.
سپس حسین ملک افضلی عضو پیوسته فرهنگستان و عضو گروه ارتقا سلامت گفت: مفهوم سلامت و اجرای خدمات آن، باید مفهومی جامع نگر در نظر گرفته شود و در واقع سلامت همه جانبه مدنظر باشد که با آموزش مدیران تا حدی قابل تحقق است. توسعه دورههای کارشناسی ارشد بهداشت (MPH) را در سطح گسترده در وزارت بهداشت و نهادهای دیگر مرتبط با سلامت میتوان تا حدی در تغییر دیدگاه مؤثر دانست.
در ادامه این نشست، محمد حسین تقدیسی عضو گروه ارتقا سلامت نیز به استفاده از ظرفیت سمنها یا سازمانهای مردم نهاد یا NGO ها اشاره کرد و بیان داشت: شناسایی افراد توانمند بازنشسته به عنوان نیروهای داوطلب که ظرفیتی ارزشمند در ارتقای سلامت را پدید میآورند؛ مصادیقی از تغییر رویکرد شهرداری تهران است که باید در کنار نکات فوق در نظر گرفته شود.
وی افزود: اگر تمام این ظرفیتها با همدیگر دیده نشوند و بخشهایی از راهکارهای حمایت طلبی محقق نشوند، تنها با آموزش سواد سلامت به مردم مسائل کنونی حل نخواهد شد.
در پایان نشست، تقیزاده با جمعبندی مباحث گفت: دو دیدگاه کلی وجود دارد، اینکه باید تغییر نگاه مدیران شهری رخ دهد و در مقابل نیز وزارت بهداشت با نگاه مشارکتی از ظرفیتهای شهرداری استفاده کند و برای تحقق این دو ایده در کنار همدیگر، باید نظامی علم محور همراه با عمل طراحی شود.
کد خبر 6089333 حبیب احسنی پور